Το "άγχος του αποχωρισμού" κατά τη μετάβαση στο σχολείο
Το «άγχος του αποχωρισμού» είναι μία φυσιολογική συναισθηματική αντίδραση που εκδηλώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής όλων των ανθρώπων. Η εκδήλωση της συγκεκριμένης αντίδρασης στοχεύει στην κάλυψη της εγγενούς, εσωτερικής ανάγκης για συναισθηματική ή/και φυσική εγγύτητα με ελάχιστα, πολύ αγαπημένα πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντος. Ουσιαστικά, κάθε σημαντική μετάβαση του παιδιού σε ένα καινούριο πλαίσιο, στο οποίο δεν περιλαμβάνεται η μητέρα ή κάποιο άλλο οικείο πρόσωπο πυροδοτεί σε αυτό συναισθήματα άγχους αποχωρισμού. Η πιο χαρακτηριστική και συχνή περίσταση στα πλαίσια της οποίας ενεργοποιείται το άγχος του αποχωρισμού στα παιδιά είναι κατά την έναρξη της φοίτησής τους στο σχολείο. Όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο πιο επίμονες είναι οι αντιδράσεις αποχωρισμού που εκδηλώνει τη στιγμή που ο γονέας του το «αφήνει» στο σχολείο. Αυτό σημαίνει ότι, το άγχος αποχωρισμού που βιώνει ένα παιδί κατά την έναρξη της φοίτησής του στον παιδικό σταθμό αναμένεται να είναι εντονότερο από το άγχος αποχωρισμού που θα εκδηλώσει κατά την είσοδό του στο Νηπιαγωγείο ή στο Δημοτικό.
Τo άγχος αποχωρισμού των παιδιών κατά τη μετάβασή τους σε ένα νέο πλαίσιο εκδηλώνεται μέσα από αυξημένη ανάγκη για φυσική και συναισθηματική επαφή με τους γονείς (ακόμη και τις ώρες που τα παιδιά δεν βρίσκονται στο σχολείο), με κλάμα ή απροθυμία του παιδιού να μεταβεί στο χώρο του σχολείου, κοιλιακούς πόνους, μειωμένη διάθεση κ.α. Κάποιες από αυτές τις αντιδράσεις μέχρι την πρώιμη σχολική ηλικία θεωρούνται φυσιολογικές, εφόσον εκδηλώνονται με ήπιο τρόπο και μόνο κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Συχνά οι αντιδράσεις αυτές εκδηλώνονται πιο έντονα όταν το παιδί μεταβαίνει σε ένα εντελώς καινούριο πλαίσιο, όπως π.χ. κατά τη μετάβασή του από τον παιδικό σταθμό στο νηπιαγωγείο, ή από το νήπιο στην Ά τάξη του Δημοτικού. Ωστόσο, τα περισσότερα παιδιά σε διάστημα 2 μηνών αναμένεται να είναι σε θέση να διαχειρίζονται αποτελεσματικά το άγχος του αποχωρισμού και να εντάσσονται ομαλά στην καθημερινότητα του σχολικού προγράμματος.
Οι γονείς μπορούν να ενισχύσουν την προσπάθεια του παιδιού τους να διαχειριστεί το άγχος του αποχωρισμού που βιώνει αποφεύγοντας τις εξής ("λάθος") συμπεριφορές:
Κάποιοι γονείς είναι περισσότερο αγχωμένοι από τα ίδια τα παιδιά για τη μετάβασή τους στο σχολείο, στάση που επιφορτίζει αρνητικά το μαθητή. Είναι περισσότερο βοηθητικό ο γονέας να λειτουργεί απέναντι στο παιδί του ως συνήθως και να δείχνει εμπιστοσύνη στην ικανότητά του να προσαρμοστεί.
Άλλοι γονείς λαμβάνουν τις έντονες αντιδράσεις του παιδιού τους ως μη φυσιολογικές και αντί να παρηγορήσουν με γνήσιο τρόπο ή να προσπαθήσουν να καταπραΰνουν το συναίσθημα του παιδιού το κάνουν να νιώθει ενοχές, ανεπαρκές ή το επικρίνουν.
Άλλες φορές πάλι οι γονείς θεωρούν ότι, επειδή οι ίδιοι δυσκολεύτηκαν να προσαρμοστούν στο σχολείο, αναμένεται και τα παιδιά τους να αντιδράσουν με τον ίδιο τρόπο – στάση που τα προδιαθέτει να βιώσουν ως πιο στρεσογόνο συνθήκη τη μετάβασή τους στο σχολείο.
Η δυσκολία του παιδιού να διαχειριστεί το άγχος του αποχωρισμού μετά το διάστημα του ενός διμήνου από την έναρξη του σχολείου συχνά καταδεικνύει την ύπαρξη περαιτέρω δυσκολιών στη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Λαμβάνοντας υπόψη πόσο σημαντικό είναι για το παιδί να μάθει από νωρίς να εκδηλώνει και να ικανοποιεί αποτελεσματικά τις συναισθηματικές του ανάγκες, η Συμβουλευτική Γονέων, η Οικογενειακής Θεραπεία ή η Συμβουλευτική παιδιών μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα βοηθητική διαδικασία όχι μόνο για το παιδί αλλά για όλη την οικογένεια
