«Γιατί ο σύντροφός μου με κακοποιεί συναισθηματικά;»
Σε αντίθεση με τη φυσική και σεξουαλική κακοποίηση, η συναισθηματική κακοποίηση μέσα σε μία σχέση είναι πολύ πιο δύσκολο να αναγνωριστεί. Αυτό συμβαίνει επειδή η συναισθηματική κακοποίηση είναι μία ύπουλη και απρόβλεπτη (ως προς τη συχνότητα και την ποσότητα με την οποία ασκείται) μορφή ψυχολογικής πίεσης ή ακόμη και εκβιασμού. Ο λόγος που καθιστά δύσκολη την αναγνώριση του συγκεκριμένου προβλήματος μέσα σε μία σχέση συνδέεται με το ότι το θύμα δεν αντιδρά, καθώς έρχεται αντιμέτωπο με τους βαθύτερους φόβους απόρριψης και εγκατάλειψης που συνήθως κουβαλάει από την παιδική ηλικία.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της συναισθηματικής κακοποίησης μέσα στη σχέση;
- Η εκδήλωση έντονα επικριτικής διάθεσης απέναντι στον/στην σύντροφο
- Οι συχνές λεκτικές επιθέσεις και oι απειλές
- Οι πολύ δυνατές φωνές κατά τη διάρκεια της συνομιλίας
- Η διακοπή κάθε επικοινωνίας με το/την σύντροφο, αναγκάζοντάς τον με αυτό τον τρόπο να «συμμορφωθεί»
- Η συναισθηματική απόρριψη του συντρόφου (αποφυγή εκδήλωσης τρυφερότητας και αγάπης προς τον σύντροφο, ενεργοποιώντας τους βαθύτερους φόβους του για εγκατάλειψη)
- H διαστρέβλωση των γεγονότων και η χρήση υπεκφυγών στην επικοινωνία. Εάν το θύμα της συναισθηματικής κακοποίησης επιχειρήσει να «αντιμετωπίσει» τον θύτη, αυτός στρέφει αλλού την κουβέντα, αρνείται να αναλάβει την ευθύνη της άσχημης συμπεριφοράς του και επιπλέον απαιτεί τη «συγνώμη» του θύματος.
-Ακραίες και έντονες εκδηλώσεις θυμού, συχνά χωρίς κάποια λογική ή λογική αιτία. Συμπεριφορές που προκαλούν έντονη ανασφάλεια και φόβο στο θύμα, αναγκάζοντάς το να σωπάσει ή να συμφωνήσει σε κάτι παράλογο.
-H υποτίμηση του συντρόφου (και των άλλων). Τα άτομα που ασκούν συναισθηματική κακοποίηση έχουν ανάγκη να νιώθουν διαρκώς κυρίαρχοι και ότι υπερτερούν σε σύγκριση με τους άλλους. Απώτερος στόχος αυτών των συμπεριφορών είναι η απώθηση των συναισθημάτων κατωτερότητας, ζήλιας και ντροπής που νιώθουν για τον εαυτό τους.
Ποιοι παράγοντες ευθύνονται για την εκδήλωση συναισθηματικής βίας;
Τα βιώματα από την πατρική οικογένεια.
Τόσο ο θύτης όσο και το θύμα είναι σχεδόν πάντα άνθρωποι που βίωσαν το μοτίβο της συναισθηματικής κακοποίησης μέσα στην πατρική τους οικογένεια. Αυτό σημαίνει ότι είτε ο θύτης είτε το θύμα υπέστησαν ως παιδιά συναισθηματική κακοποίηση από τους γονείς τους, είτε είχαν γονείς που συστηματικά ο ένας κακοποιούσε συναισθηματικά τον άλλο.
Υπερβολικό άγχος και συνεχής φόβος ότι τα πράγματα δεν θα πάνε καλά. Οι άνθρωποι που κακοποιούν συναισθηματικά τους άλλους συνήθως είναι υπερβολικά αγχώδεις και ως παιδιά μεγάλωσαν σε μία οικογένεια, όπου κυριαρχούσε o φόβος ότι τα πράγματα δεν θα πάνε καλά. Συχνά προσπαθούν υπερβολικά να ελέγξουν το περιβάλλον τους, νομίζοντας ότι έτσι θα αποφύγουν τα προβλήματα. Αυτό τους δημιουργεί μία υπέρμετρη ένταση, την οποία δεν μπορούν να διαχειριστούν και γι’ αυτό ξεσπάνε στους άλλους. Η ίδια αντίληψη συχνά χαρακτηρίζει και τα θύματα της συναισθηματικής κακοποίησης, τα οποία διατηρούν μία τόσο αρνητική εικόνα για τον κόσμο και για την προσωπική τους αξία, εξαιτίας της οποίας κρίνουν μάταιο να αντιδράσουν και να ανακτήσουν τον έλεγχο της συναισθηματικής τους ζωής.
Η αρνητική αυτό-εικόνα και η αδυναμία ανάληψης προσωπικής ευθύνης. Το πιο σύνηθες χαρακτηριστικό των ανθρώπων που ασκούν συναισθηματική κακοποίηση στους άλλους είναι η πολύ αρνητική εικόνα που διατηρούν για τον εαυτό τους. Οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν οι ίδιοι θύματα (εξαιτίας κάποιου φανταστικά ή πραγματικά επώδυνου συμβάντος ή χαρακτηριστικού) και προσπαθούν να «ανακτήσουν» τη δύναμη τους επιτιθέμενοι στους άλλους. Επιπλέον, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι αντί να αναζητήσουν μέσα τους τη ρίζα της δυσκολίας που αντιμετωπίζουν «ρίχνουν» διαρκώς τις ευθύνες στους άλλους. Παρόμοια αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους διατηρούν και οι άνθρωποι που μετατρέπονται σε θύματα συναισθηματικής κακοποίησης. Οι άνθρωποι αυτοί αισθάνονται αδύναμοι να αντισταθούν στη λεκτική βία που υφίστανται και αντιδρούν (ή δεν αντιδρούν) σαν κατά βάθος να τους «αξίζει» αυτή η συμπεριφορά. Όπως στην περίπτωση των θυτών, έτσι και τα θύματα δυσκολεύονται να δουν ότι με τη στάση τους διαιωνίζουν το μοτίβο της συναισθηματικής κακοποίησης. Τις περισσότερες φορές, επικαλούνται εξωτερικούς παράγοντες, προκειμένου να δικαιολογήσουν την αδυναμία τους να αντιδράσουν ή να απομακρυνθούν από μία κακοποιητική σχέση. Οι παράγοντες αυτοί τις περισσότερες φορές αφορούν τα παιδιά, τη "διαφύλαξη" της συζυγικής σχέσης, την οικονομική εξάρτηση από το θύτη κ.α.
Η αντιμετώπιση της συναισθηματικής κακοποίησης μέσα σε μία σχέση είναι μία κατάσταση που σπάνια επιτυγχάνεται χωρίς την υποστήριξη ενός επιστήμονα Ψυχολόγου. Τόσο το θύμα όσο και ο θύτης χρήζουν συστηματικής ψυχολογικής υποστήριξης προκειμένου να απεμπλακούν από τον φαύλο κύκλο της συναισθηματικής κακοποίησης μέσα στη σχέση. Οι πλέον αποτελεσματικές παρεμβάσεις σε αυτή την περίπτωση είναι η ατομική ψυχοθεραπεία ή η ψυχοθεραπεία ζεύγους.
