"O πρώτος καθρέφτης κάθε ανθρώπου είναι το πρόσωπο της μητέρας του"
«Ο πρώτος καθρέφτης κάθε ανθρώπου είναι το πρόσωπο της μητέρας του»: Mε αυτή την υπέροχη παρομοίωση περιέγραψε ο Βρετανός ψυχαναλυτής D.W. Winnicott την τεράστια επιρροή που ασκεί η αλληλεπίδραση με τη μάνα στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται κάθε άνθρωπος τον εαυτό του. Ιδιαίτερα κατά τη βρεφική ηλικία, τα αρχικά συναισθήματα που εισέπραξε κάθε άνθρωπος από τη μητέρα του και από τα άλλα, σημαντικά πρόσωπα της οικογένειας είναι ένας από τους παράγοντες που καθορίζουν σε πολύ σημαντικό βαθμό την εικόνα που αυτός διαμορφώνει για τον εαυτό του. Αυτό συνεπάγεται ότι, το αν μία μητέρα είναι διαρκώς περήφανη, νευρική ή θυμωμένη με το παιδί της είναι συμπεριφορές, που επηρεάζουν την πεποίθηση του παιδιού για το αν αξίζει ο εαυτός του την αγάπη και τη φροντίδα των άλλων. Αντίστοιχα, όταν μία μητέρα ανησυχεί διαρκώς ότι το παιδί της δεν μπορεί να τα καταφέρει σε ότι προσπαθεί ή ότι το παιδί της δεν μπορεί να αντέξει τις ματαιώσεις της καθημερινότητας, επόμενο είναι ότι το παιδί αυτό σταδιακά θα αναπτύξει αισθήματα αναξιότητας για τον εαυτό του, περιορισμένη έλλειψη ευθύνης και αδυναμία να αυτονομηθεί από την οικογένειά του. Η επιρροή της μητρικής φιγούρας στη διαμόρφωση της εικόνας και της αντίληψης που αναπτύσσει κάθε άνθρωπος για τον εαυτό του σταδιακά μειώνεται όσο αυξάνεται η ηλικία. Έτσι, όσο πιο μικρό είναι ένα παιδί, τόσο πιο έντονη είναι για την ανάπτυξη της ταυτότητάς του η επιρροή που διαμορφώνεται από το πώς το αντιμετωπίζουν οι γονείς του και το αντίστροφο.
Συχνά, η δράση και οι επιλογές που ακολουθούν οι άνθρωποι στην ενήλικη ζωή τους βασίζονται, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο συνειδητά, στην αρχική εικόνα που έχουν διαμορφώσει για τον εαυτό τους μέσα από την πρώιμη επαφή με τους γονείς. Π.χ. ένα μικρό κοριτσάκι που ακούει υποτιμητικά σχόλια από τους γονείς του για την εξωτερική του εμφάνιση, είναι περισσότερο πιθανό να αντιμετωπίσει μελλοντικά προβλήματα παχυσαρκίας ή άλλου είδους δυσκολίες που συνδέονται με την εξωτερική του εικόνα. Αντίστοιχα, ένα αγόρι που μεγαλώνει με την εικόνα ότι είναι ο πιο όμορφος και ο καλύτερος της οικογένειας μπορεί να μην μπορεί να διαχειριστεί τη ματαίωση ή την απόρριψη που φυσιολογικά κάποιες φορές απορρέει μέσα από τις σχέσεις με τους άλλους.
Με βάση τα παραπάνω, εύλογα διαπιστώνεται ότι η αδυναμία των γονέων να "καθρεφτίσουν" με ακρίβεια, ευαισθησία και ρεαλισμό την εικόνα των παιδιών τους είναι μία τάση που μπορεί να καταστήσει τα συγκεκριμένα παιδιά ανεπαρκείς και ως ενήλικες.
Δυστυχώς, σε αυτές τις περιπτώσεις, όσο πιο πολύ η εικόνα που διατηρεί ένας ενήλικας (που έχει ανατραφεί κατ' αυτόν τον τρόπο) για τον εαυτό του ταυτίζεται με την εικόνα που διατηρούν ή διατηρούσαν οι γονείς του γι’ αυτόν, τόσο πιο δύσκολο είναι να αλλάξει αυτή η εικόνα. Ωστόσο, όπως αναφέρει και ο τίτλος του άρθρου το πρόσωπο της μητέρας είναι ο πρώτος αλλά όχι ο μοναδικός "καθρέφτης" του ανθρώπου. Οι ενήλικες έχουν την δυνατότητα και την προσωπική ευθύνη να επιλέξουν να συναναστραφούν και με άλλους, σημαντικούς για τη ζωή τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι αυτοί άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο είναι πιθανό να επηρεάσουν και να αναδιαμορφώσουν μία πιθανά αρνητική ή δυσλειτουργική εικόνα που "κληροδοτήθηκε" από την πατρική οικογένεια. Κυρίως όμως, κάθε ενήλικας έχει τη δυνατότητα και την προσωπική ευθύνη απέναντι στον εαυτό του να διαμορφώσει από μόνος του μία "συμπαγή", συνεκτική, ρεαλιστική και λειτουργική εικόνα για τον εαυτό του. Όταν αυτό δεν επιτυγχάνεται, ο ρόλος της Ατομικής Ψυχοθεραπείας μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα βοηθητικός. Μέσα από τη συγκεκριμένη διαδικασία ο θεραπευόμενος "μαθαίνει" να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του μέσα από τη ματιά του θεραπευτή του, έως ότου ο θεραπευόμενος καταστεί ικανός να βιώνει τον εαυτό του με πιό θετικό και λειτουργικό τρόπο. Γιατί όσο πιό ισορροπημένος και ρεαλιστικός είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται κανείς τον εαυτό του, τόσο πιό υγιείς είναι και οι σχέσεις του με το περιβάλλον του
