Τα 4 σημάδια του άγχους σε παιδιά και εφήβους

Το άγχος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα που συναντάται συχνά σε παιδιά και σε εφήβους. Οι πιο συνήθεις πηγές άγχους σε αυτές τις ηλικίες συνήθως αφορούν την επίδοση στο σχολείο, την κοινωνική εικόνα των παιδιών, την έντονη επιθυμία να επιβεβαιώσουν τις προσδοκίες των γονέων, των δασκάλων ή των προπονητών.

Όπως είναι γνωστό, μία «μικρή» δόση άγχους ορισμένες φορές δρα βοηθητικά ακόμη και για ένα παιδί, καθώς το εφοδιάζει με την ενέργεια που χρειάζεται για να ανταπεξέλθει στις αυξημένες υποχρεώσεις του. Ωστόσο δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που το άγχος που βιώνουν τα παιδιά ξεπερνάει τα επιτρεπτά όρια και δυστυχώς μετατρέπεται σε ένα πολύ δυσάρεστο συναίσθημα που διαταράσσει τη ψυχοσυναισθηματική ισορροπία, την κοινωνική εικόνα και τη μαθησιακή πορεία των παιδιών και των εφήβων.

Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι χρήσιμο οι γονείς και όσοι άλλοι ενήλικες έρχονται σε επαφή με παιδιά και με εφήβους να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις και τις συμπεριφορές των παιδιών που παραπέμπουν στην ύπαρξη του συγκεκριμένου προβλήματος.

Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Σύλλογο Ψυχολόγων τα πιο σημαντικά σημάδια άγχους που εκδηλώνουν τα παιδιά και οι έφηβοι είναι τα εξής:

AΠΟΤΟΜΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ. Τα παιδιά και οι έφηβοι δεν είναι πάντοτε σε θέση να περιγράψουν με λόγια τα δυσάρεστα συναισθήματα που βιώνουν. Για το λόγο αυτό το άγχος που βιώνουν εκφράζεται κυρίως μέσα από ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά τους. Τέτοιου είδους αλλαγές συνήθως είναι η ξαφνική διακοπή δραστηριοτήτων που μέχρι τώρα τους προσέφεραν ευχαρίστηση, τα αυξημένα παράπονα για το σχολείο, το έντονο κλάμα, η υπερβολική προσκόλληση σε ένα γονέα ή ένα συγκεκριμένο δάσκαλο, η ξαφνική αύξηση των ωρών ύπνου, η αύξηση της ποσότητας του φαγητού, η εγκατάλειψη μίας μακροχρόνιας φιλίας λόγω μίας καινούριας παρέας κ.α. Ωστόσο είναι λάθος κάθε αρνητική συμπεριφορά του παιδιού, ειδικά κατά τη διάρκεια της εφηβείας να εκλαμβάνεται ως ένδειξη άγχους. Αυτό που πρέπει να λαμβάνεται περισσότερο υπόψη στην περίπτωση του άγχους είναι η ξαφνική αλλαγή της συμπεριφοράς και όχι τόσο ο αρνητικός χαρακτήρας της.

TΑ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ. Συχνά το άγχος εμφανίζεται με τη μορφή στομαχόπονων ή πονοκεφάλων. Όταν τα συμπτώματα αυτά δεν συνάδουν με συγκεκριμένη οργανική αιτία και εμφανίζονται επανειλημμένα αποτελούν ξεκάθαρες ενδείξεις άγχους (π.χ. επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις παιδιών που επιστρέφουν από το σχολείο λόγω αδιαθεσίας).

Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΟΜΗΛΙΚΟΥΣ. Κάποιες φορές το άγχος των παιδιών εκδηλώνεται μέσα από πώς συμπεριφέρονται στις παρέες τους. Ειδικά κατά τη διάρκεια της εφηβείας η εικόνα ενός παιδιού στο σπίτι μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική από την εικόνα που παρουσιάζει εκτός σπιτιού. Γι’ αυτό είναι καλό οι γονείς να διατηρούν επικοινωνία με δασκάλους, καθηγητές και γονείς άλλων παιδιών.

ΟΙ ΕΝΤΟΝΕΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ. Κάποιες φορές τα παιδιά εκδηλώνουν το άγχος τους χρησιμοποιώντας λέξεις που είναι έντονα αρνητικά φορτισμένες (*#!*&&*). Άλλοτε κατηγορούν έντονα τον εαυτό τους, τους γονείς, τους δασκάλους και τον κόσμο γενικότερα. Συχνά τα παιδιά που έχουν άγχος αισθάνονται χαμηλή αυτοπεποίθηση και χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως «Είμαι χαζός», «Κανείς δεν με θέλει», «Τίποτα δεν έχει πλάκα» κ.α. Οι γονείς οφείλουν να παρατηρούν διακριτικά τις παραπάνω ενδείξεις του άγχους και να ανταποκρίνονται με ευαισθησία στις ανάγκες του παιδιού τους.

Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται και «συμπαραστέκεται» μία οικογένεια σε ένα παιδί που βιώνει άγχος είναι καθοριστικός για την εξέλιξη συγκεκριμένου προβλήματος. Συχνά οι γονείς ανησυχούν περισσότερο απ’ όσο πρέπει, ενώ άλλοτε παραβλέπουν συστηματικά τα σημάδια του άγχους των παιδιών τους (και έτσι γίνονται εντονότερα). Η Συμβουλευτική Γονέων είναι μία διαδικασία, η οποία «βοηθάει» τους γονείς να αντιληφθούν ρεαλιστικά και να χειριστούν αποτελεσματικά τις δυσκολίες που βιώνουν στη σχέση του με το παιδί τους.