"Γιατί το facebook επηρεάζει αρνητικά την ψυχολογία μου";

To facebook είναι το δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, με 1.59 δισεκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο. Το facebook διαθέτει ως χρήστες τους μισούς ανθρώπους του πλανήτη που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και η ανάπτυξη που κατέγραψε το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους έφτασε το 40%. Για πολύ κόσμο η χρήση του facebook έχει γίνει μέρος της καθημερινής του ρουτίνας. Κι’ αυτό επειδή είναι ένας πολύ άμεσος και ευπρόσιτος τρόπος χαλάρωσης για τους περισσότερους ανθρώπους. Μέσω αυτού οι χρήστες μπορούν, χωρίς να τους λογοκρίνει κανείς, να «παρακολουθήσουν» πόσο δημοφιλείς και αγαπητοί είναι οι ίδιοι ή πού βρίσκονται οι φίλοι τους και τι ακριβώς κάνουν. Ουσιαστικά, μέσα από τη χρήση του συγκεκριμένου μέσου ικανοποιούνται, με πολύ πιο «ασφαλή» τρόπο απ’ ότι στην πραγματική ζωή, δύο πολύ σημαντικές κοινωνικές ανάγκες των ανθρώπων: η ανάγκη να ανήκουν κάπου και η ανάγκη για αυτοπροβολή. Όμως, εκτός από την χαλάρωση ή την πολύτιμη ενημέρωση που μπορεί να προσφέρει το facebook στους χρήστες του, συχνά προκαλεί δυσφορία ή επηρεάζει με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο την ψυχολογία τους. Όταν η χρήση του facebook γίνεται αλόγιστα και όταν οι άνθρωποι ικανοποιούν μέσω αυτού το μεγαλύτερο μέρος των κοινωνικών και συναισθηματικών αναγκών τους τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται ανησυχητικά.

Όμως, με τι τρόπους το facebook επηρεάζει αρνητικά την ψυχολογία μας;

Μέσω της προβολή μίας υπερβολικά αρεστής εικόνας του εαυτού μας και των άλλων.

Στο facebook είσαι είτε αυτό που «εκφράζεις» είτε αυτό που «δείχνεις», άσχετα με το αν αυτό ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Συνεπώς οι περισσότεροι χρήστες διατυπώνουν απόψεις ή προβάλουν φωτογραφίες και προσωπικές εμπειρίες με στόχο να γίνουν αρεστοί στους άλλους. Η τάση αυτή, εκτός από το ότι τους απομακρύνει από την εκάστοτε εσωτερική κατάσταση που βιώνουν, δημιουργεί μία μη συνειδητή αμυντική στάση και ανάγκη για τελειότητα. Έτσι διαμορφώνεται ο κίνδυνος να χάσει ο χρήστης τον αυθορμητισμό του ακόμη και στην καθημερινότητα και να αρχίσει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ή να ζει, όπως επιθυμεί να τον αντιλαμβάνονται οι άλλοι στο facebook.

Μέσω της «αναγκαστικής» έκθεσης στις απόψεις και σε πλευρές της ζωής των άλλων.

Θεωρητικά, οι χρήστες του facebook μπορούν να επιλέξουν με ποιους θα συνδιαλέγονται και από ποιους θα λαμβάνουν πληροφορίες. Η αρχή αυτή όμως, τις περισσότερες φορές καταστρατηγείται, καθώς οι περισσότεροι χρήστες συχνά «έχουν φίλους» άτομα που είτε γνωρίζουν ελάχιστα είτε δεν έχουν συναντήσει ποτέ στην αληθινή ζωή. Επομένως για τα άτομα αυτά έχουν πολύ περιορισμένη αντίληψη για το κατά πόσο τους ενδιαφέρουν οι απόψεις τους ή για το κατά πόσο επιθυμούν να γίνονται θεατές των σημαντικών στιγμών της ζωής τους. Κάποιοι χρήστες του facebook έχουν έναν τόσο υπερβολικά μεγάλο αριθμό φίλων, με τον οποίο εύλογα συνεπάγεται ότι δεν αλληλεπιδρούν, ούτε καν διαδικτυακά. Η διατήρηση μίας έστω «τυπικής, διαδικτυακής επαφής» με αυτά τα πρόσωπα μπορεί να μην είναι ενοχλητική, έως ότου «αναγκάσει» τους χρήστες να εκτίθενται σε απόψεις που τους δημιουργούν ένταση ή σε παρακλήσεις προσώπων που ζητούν διάφορες «χάρες» εν ονόματι της φιλίας τους στο facebook. Επιπλέον, η τυπική αυτή αλληλεπίδραση με όλα αυτά τα πρόσωπα, καλλιεργεί σταδιακά μία παθητικότητα και μία αίσθηση επιφανειακότητας όσον αφορά το πώς λειτουργούν οι ανθρώπινες σχέσεις.

Μέσα από τη σύγκριση με τους άλλους.

Το να «παρακολουθεί» ένας άνθρωπος, σε μία δύσκολη φάση της ζωής του, πόσο έντονα διασκεδάζουν κάθε βράδυ οι φίλοι του ή πόσο πετυχημένοι είναι στις δουλειές τους, συχνά επιδεινώνει τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει για τη δική του κατάσταση. Όταν ένας άνθρωπος είναι συναισθηματικά ευάλωτος πιθανά δεν μπορεί να αναγνωρίσει ότι η προβολή των θετικών μόνο πτυχών της ζωής των άλλων είναι ένα μέρος και όχι το σύνολο της πραγματικότητας που βιώνουν.

Mέσα από την απώλεια πολύτιμου χρόνου.

Οι περισσότεροι χρήστες του facebook καταναλώνουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον μία ώρα τη μέρα στη συγκεκριμένη σελίδα. Η ώρα αυτή συχνά τους αποσπάει από μία σημαντική ή πιο εποικοδομητική δουλειά που θα μπορούσαν να κάνουν, από μία ευχάριστη δραστηριότητα εκτός σπιτιού με φίλους ή από άλλες μορφές ξεκούρασης. Αυτό σταδιακά και σε καθημερινή βάση μπορεί να απομονώσει κοινωνικά τους χρήστες του facebook, πράγμα που αναμφισβήτητα επηρεάζει αρνητικά την ψυχολογία τους. Άλλοτε, με αφορμή τη χρήση του facebook, οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι μειώνουν τα ενδιαφέροντά τους εκτός σπιτιού, περιορίζουν τη σωματική άσκηση και ουσιαστικά «εθίζονται» σε έναν πολύ καθιστικό και απομονωμένο τρόπο ζωής. Η τάση αυτή ενισχύεται ακόμη περισσότερο σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπου έναντι άλλων δραστηριοτήτων, το facebook μοιάζει να είναι ένας «δωρεάν» τρόπος απασχόλησης.

Μέσα από την μη συνειδητή παραβίαση της ιδιωτικότητας.

Με τη μακρόχρονη χρήση του facebook, οι περισσότεροι άνθρωποι «εκπαιδεύονται» στο να παύουν να νιώθουν άβολα με την προβολή της ιδιωτικής τους ζωής. Αυτό συμβαίνει γιατί στο facebook είθισται κανείς να μοιράζεται σημαντικές πλευρές της ζωής του με άτομα, για τα οποία μπορεί και να μη γνωρίζει βασικές πληροφορίες. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι μετά την εμφάνιση του facebook ο ορισμός της έννοιας της ιδιωτικότητας κατά κάποιο τρόπο διαφοροποιήθηκε παγκοσμίως. Φυσικά, το ότι τα όρια της ιδιωτικότητας έγιναν πιο "ελαστικά" όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα, δεν αναιρεί ότι, ακόμη και με τη σύμφωνη γνώμη των χρηστών, "παραβιάζονται" ιδιωτικές πλευρές της ζωής τους. Οι προεκτάσεις αυτής της παραβίασης συνήθως γίνονται εμφανείς στην καθημερινότητα των χρηστών, μέσα από την εκδήλωση έντασης στην προσωπική ή οικογενειακή ζωή, τα επαγγελματικά κ.α.

Παρά τους παραπάνω κινδύνους που εγκυμονεί η αλόγιστη χρήση του facebook, θα ήταν παρακινδυνευμένο να «δαιμονοποιήσει» κανείς το συγκεκριμένο μέσο και να παραβλέψει τη βαρύτητα της προσωπικής ευθύνης του κάθε ενήλικα, ως προς την ορθή χρήση του. Τις περισσότερες φορές, οι άνθρωποι που «πλήττονται» από την αρνητική χρήση του facebook αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρές συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες, οι οποίες με αυτό τον τρόπο επιδεινώνονται. Στην ουσία, η αλόγιστη χρήση του facebook δεν είναι η βασική αιτία αυτών των δυσκολιών αλλά μία σοβαρή «ένδειξη» για την ύπαρξη και για την αναγκαιότητα αυτές να αντιμετωπιστούν. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αναζήτηση υπηρεσιών ατομικής συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας από εξειδικευμένους επιστήμονες ψυχικής υγείας επιφέρει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα.