"Αγαπημένο μου παιδί, ο μπαμπάς σου κι εγώ δεν τα πάμε καλά τελευταία..."

Η αίσθηση της συναισθηματικής ασφάλειας ενός παιδιού είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ποιότητα της σχέσης που διατηρούν οι γονείς μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι η ύπαρξη προβλημάτων στην σχέση των γονέων, εάν δεν «παρουσιαστεί» ή δεν «ανακοινωθεί» με τον κατάλληλο τρόπο στο παιδί, είναι ικανή να διαταράξει την εσωτερική ηρεμία, την αίσθηση της ασφάλειας και της συμπαράστασης που έχει ανάγκη το παιδί από την οικογένειά του.

Τι μπορούν λοιπόν να κάνουν οι γονείς προκειμένου να περιορίσουν την ανασφάλεια που βιώνουν τα παιδιά όταν επικρατεί ένταση στη συζυγική σχέση;

Πώς μπορούν να μιλήσουν και τι χρειάζεται να πουν οι γονείς στα παιδιά όταν η συζυγική τους σχέση αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες;

Δύο είναι τα πιο συχνά «λάθη» που κάνουν οι γονείς σε αυτές τις περιπτώσεις: Το πρώτο είναι ότι δεν αναφέρουν τίποτα απολύτως στο παιδί, υποθέτοντας λανθασμένα ότι με τον τρόπο αυτό το «προστατεύουν». Το δεύτερο «λάθος» των γονέων είναι ότι μεταφέρουν υπερβολικά πολλές λεπτομέρειες στο παιδί, γύρω από το συγκεκριμένο θέμα, βάζοντάς το με τον τρόπο αυτό στο επίκεντρο των καυγάδων και των διαφωνιών τους. Και οι δύο παραπάνω τακτικές των γονέων είναι εξίσου επιβλαβείς για την εσωτερική ισορροπία του παιδιού.

Η πλέον βοηθητική στάση ενός γονέα απέναντι στο παιδί του, σε μία τέτοια περίπτωση είναι η εξής:

Κατ’ αρχάς ο γονέας πρέπει με απλά λόγια να ανακοινώσει στο παιδί το αυτονόητο. Αυτό μπορεί να το κάνει λέγοντάς του απλά ότι «Εγώ και ο μπαμπάς σου/η μαμά σου δεν τα πάμε πολύ καλά τελευταία». Ο γονέας δεν χρειάζεται σε καμία περίπτωση να αποκαλύψει στο παιδί λεπτομέρειες για τις αιτίες των καυγάδων (π.χ. «Η γιαγιά σου μπήκε ανάμεσά μας» ή «Ο μπαμπάς σου φλερτάρει με άλλες γυναίκες»). Εξίσου «λάθος» είναι ο γονέας να υποσχεθεί στο παιδί ότι θα ξαναφτιάξει η σχέση του ή το αντίθετο (π.χ. «Σου υπόσχομαι ότι θα τον χωρίσω και θα σε πάρω από δω» ή «Μην ανησυχείς όμως, εγώ και ο μπαμπάς δεν πρόκειται ποτέ να χωρίσουμε). Το ύφος με το οποίο θα μιλήσει ο γονέας στο παιδί σε αυτή τη φάση έχει μεγάλη σημασία. Εάν δηλαδή ο γονέας την στιγμή που μιλάει στο παιδί κλαίει ή νιώθει έντονη ανασφάλεια είναι αναμενόμενο ότι θα μεταφέρει αυτά τα συναισθήματα και στο παιδί. Αντίθετα εάν ο γονέας απευθυνθεί στο παιδί με ψυχραιμία και με ήρεμο τρόπο αυτόματα «μεταδίδει» στο παιδί την αίσθηση ότι η κατάσταση στην οποία αναφέρεται είναι αντιμετωπίσιμη, και όχι το τέλος του κόσμου.

Επιπλέον, η ύπαρξη έντασης στη σχέση των γονέων καλό είναι να ανακοινωθεί στο παιδί ως μία κατάσταση που αφορά αποκλειστικά και μόνο τους γονείς και η οποία δεν πρόκειται να επηρεάσει ή να αλλάξει τη στάση του κάθε γονέα απέναντι στο παιδί του.

Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, ένας γονέας θα μπορούσε να μιλήσει στο παιδί του για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στη σχέση με το/τη σύζυγό του με τον εξής τρόπο:

«Είμαι σίγουρος/η ότι τον τελευταίο καιρό παρατήρησες πώς δεν τα πάμε πολύ καλά με τη μαμά/τον μπαμπά σου. Μαλώνουμε περισσότερο, έχουμε πάψει να συζητάμε ήρεμα ή να γελάμε και δεν συμφωνούμε σε τίποτα πια. Είναι σημαντικό να ξέρεις ότι τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει εξαιτίας σου και ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα προκειμένου να μας βοηθήσεις να αντιμετωπίσουμε αυτό που περνάμε. Οι δυσκολίες στη σχέση μας είναι ένα θέμα, το οποίο αφορά εμένα και τη μητέρα σου/τον πατέρα σου. Αυτή την περίοδο προσπαθούμε να λύσουμε τις διαφορές που έχουμε μεταξύ μας και συνεχίζουμε να νοιαζόμαστε για ‘σένα ακριβώς όπως και πριν. Εάν αισθανθείς ότι έχει αλλάξει κάτι στη στάση μας απέναντί σου, σε παρακαλώ πολύ να μας το πεις. Επίσης αν θέλεις να μας ρωτήσεις κάτι να το κάνεις και εμείς εάν μπορούμε θα σου απαντήσουμε. Θέλουμε και οι δύο να ξέρεις ότι συνεχίζουμε να σε αγαπάμε πολύ και ότι αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ»

Ο παραπάνω τρόπος έκφρασης συνήθως είναι βοηθητικός αλλά όχι αρκετά καταπραϋντικός για ένα παιδί που ανησυχεί ότι οι γονείς του μπορεί να χωρίσουν. Εάν ο γονέας αντιληφθεί ότι το παιδί του έχει αυτή την ανησυχία, τότε μπορεί να προσθέσει στο παιδί του και τα εξής (εφόσον ισχύουν):

«Σε αυτή τη φάση δεν σκεφτόμαστε το διαζύγιο. Ελπίζουμε να το αποφύγουμε και προσπαθούμε και οι δύο πολύ γι’ αυτό. Παρ’ όλα αυτά, εάν δεν τα καταφέρουμε και τελικά αποφασίσουμε να χωρίσουμε, να είσαι σίγουρος/η ότι θα στο ανακοινώσουμε εγκαίρως. Ακόμη και αν συμβεί κάτι τέτοιο, δεν σημαίνει ότι εσύ έκανες κάτι λάθος και εμείς θα συνεχίσουμε να σε αγαπάμε και να νοιαζόμαστε για σένα. Σε περίπτωση που αποφασιστεί κάτι τέτοιο θα συζητήσουμε μαζί σου για πιθανές αλλαγές στο πρόγραμμά σου και για τον τρόπο με τον οποίο θα συνεχίσουμε να σε φροντίζουμε.»

Βιβλιογραφική Αναφορά

Hughes, D. A. (2009). Attachment-focused parenting: Effective strategies to care for children. Norton, London