Τι σημαίνουν τελικά τα όνειρα;

Αρκετές από τις σκέψεις και τα συναισθήματα που βιώνουμε στην καθημερινότητά μας δεν γίνονται άμεσα αντιληπτά ή αλλιώς παραμένουν ενεργά σε μη συνειδητό επίπεδο. Ωστόσο, αυτές οι μη συνειδητές σκέψεις και τα συναισθήματα επηρεάζουν τη συναισθηματική μας κατάσταση και τη σωματική μας λειτουργία τόσο κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης όσο και κατά τη διάρκεια του ύπνου μας. Ουσιαστικά, η ποιότητα του ύπνου και πιο συγκεκριμένα η ονειρική λειτουργία του εγκεφάλου σχετίζεται σημαντικά με τη συναισθηματική διάθεση και την ψυχική κατάσταση κάθε ανθρώπου. Αυτό συνεπάγεται ότι το περιεχόμενο και ο χαρακτήρας των ονείρων που βλέπει κανείς στον ύπνο του δεν αποτελούν παρά συνέχεια της εγρήγορσης ή αλλιώς των πιο σημαντικών ζητημάτων που τον απασχολούν (λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά) στην καθημερινότητά του.

Κάποιοι άνθρωποι λανθασμένα υποστηρίζουν ότι δεν βλέπουν καθόλου όνειρα. Στην πραγματικότητα αυτό δε συμβαίνει παρά μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις (π.χ. σε άτομα που καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ) και συνδέεται με σοβαρές ψυχοσωματικές δυσλειτουργίες. Μάλιστα, οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι κάθε άνθρωπος βλέπει τουλάχιστον 1-3 διαφορετικά όνειρα καθ’ όλη τη διάρκεια του ύπνου του. Ωστόσο, αυτό που δημιουργεί συχνά την αίσθηση ότι μπορεί κανείς να μην ονειρεύεται καθόλου είναι η αδυναμία ανάκλησης του ονείρου κατά τη διάρκεια του ξύπνιου. Σύμφωνα με τη φαινομενολογική προσέγγιση της ερμηνείας των ονείρων θεωρείται ότι όσο λιγότερο έτοιμος είναι κανείς να επεξεργαστεί ή να συνειδητοποιήσει το νόημα ενός ονείρου, τόσο πιο πιθανό είναι να μην είναι σε θέση να το ανακαλέσει εφόσον ξυπνήσει.

Τα όνειρα που βλέπουμε στον ύπνο μας σε καμία περίπτωση ΔΕΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΠΡΟΦΗΤΙΚΑ, δεν προμηνύουν δηλαδή μία κατάσταση που πρόκειται να μας συμβεί στο μέλλον. Ωστόσο αποτελούν μία άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο συνειδητή προσπάθεια του οργανισμού να μας φέρει σε επαφή με ανησυχίες, φόβους και άλλα έντονα συναισθήματα που δεν έχουμε επεξεργαστεί πλήρως κατά τη διάρκεια του ξύπνιου μας. Αυτό σημαίνει ότι τα όνειρα συνεισφέρουν στη βαθύτερη κατανόηση του τι μας συμβαίνει σε ψυχοσωματικό επίπεδο. Αυτό επιβεβαιώνεται εάν παρατηρήσει κανείς ότι οι εικόνες και οι αισθήσεις που παράγονται κατά τη διάρκεια της ονειρικής λειτουργίας (που μπορεί να ανακαλέσει) αντικατοπτρίζουν, σε βαθμό που ποικίλλει κατά περίπτωση, τους κυρίαρχους φόβους ή προβληματισμούς που βιώνει κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Πώς μπορεί όμως να καταλάβει κανείς τι σημαίνει ένα όνειρο;

Σε ποια σημεία του ονείρου είναι χρήσιμο να εστιάσει για να καταλάβει το νόημά του;

• ΣΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ TOY ΟΝΕΙΡΟΥ. Η κατανόηση της σημασίας ενός ή περισσότερων ονείρων πολύ συχνά αποτελεί σημαντικό μέρος μίας ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Με βάση την προσέγγιση που ακολουθείται σε αυτές τις περιπτώσεις, η γλώσσα του ονείρου είναι κυρίως προσωπική (και λιγότερο συλλογική). Αυτό σημαίνει ότι το περιεχόμενο ενός ονείρου γίνεται κατανοητό μόνο με βάση την προσωπική ιστορία του ονειρευόμενου και όχι με βάση το τι μπορεί να συμβολίζει καθολικά. Π.χ. για έναν ενήλικα που έχει ταυτίσει το σχολείο με υπερβολικά έντονο άγχος, σύμφωνα με τα βιώματα της παιδικής ηλικίας του, το να ονειρευτεί ότι βρίσκεται στο σχολείο πιθανά υποδεικνύει ότι στην παρούσα φάση αναβιώνει πολύ έντονα, δυσάρεστα συναισθήματα (που προφανώς πυροδοτούνται από τωρινές καταστάσεις). Αντίθετα, για ένα ενήλικα, που σύμφωνα με την προσωπική του ιστορία ο χώρος του σχολείου είναι συνδεδεμένος με ανεμελιά και άλλα ευχάριστα συναισθήματα, πιθανά ένα όνειρο με το σχολείο να σηματοδοτεί την τάση ή την ανάγκη του στην παρούσα φάση να έρθει περισσότερο σε επαφή με την πιο «παιδική» πλευρά του εαυτού του. Συνεπώς, το περιεχόμενο του ονείρου γίνεται πάντοτε κατανοητό με βάση το τι σημαίνει πρωτίστως για τον ίδιο τον ονειρευόμενο (γι’ αυτό άλλωστε είναι απαραίτητο να συμμετέχει ο ίδιος ενεργά στη διαδικασία της «αποκωδικοποίησής» του).

• ΣΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ. Ένας άλλος παράγοντας που αξιολογείται κατά την κατανόηση ενός ονείρου είναι ο χαρακτήρας του. Π.χ. όσο πιο αφηρημένες και σουρεαλιστικές είναι οι ιστορίες των ονείρων, τόσο πιο κοπιώδης είναι η μετάφρασή τους και τόσο πιο μακριά βρίσκεται ο ονειρευόμενος από το να κάνει συνειδητές συνδέσεις για τον εαυτό του. Αντίθετα, όσο πιο ρεαλιστικός είναι ο χαρακτήρας των ονείρων και όσο πιο συγκεκριμένο και συνδεδεμένο με την πραγματικότητα είναι το περιεχόμενό τους, τόσο πιο κοντά βρίσκεται ο ονειρευόμενος στη συνειδητοποίηση των σκέψεων και των έντονων συναισθημάτων που υποκινούνται μέσω της ονειρικής διαδικασίας

• ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΝΟΣ ΟΝΕΙΡΟΥ. Ένα όνειρο που επαναλαμβάνεται αντανακλά περισσότερο έντονα την εσωτερική κατάσταση του ονειρευόμενου κατά την παρούσα φάση. Επίσης όσο περισσότερο «αποφεύγει» κανείς να επεξεργαστεί, σε σχέση με την καθημερινότητά του, τα συναισθήματα που του ενεργοποιεί ένα συγκεκριμένο όνειρο, τόσο περισσότερο συχνά τείνει αυτό να επαναλαμβάνεται. Π.χ. ένας ενήλικας που ετοιμάζεται να προβεί σε μία πολύ σοβαρή δέσμευση, παραβλέποντας τις έντονες αμφιβολίες που διατηρεί για το πόσο ικανοποιημένος νιώθει με τη συγκεκριμένη απόφαση, ενδέχεται να βλέπει επαναλαμβανόμενα ένα όνειρο, που στην ουσία τον βοηθά να συνειδητοποιήσει βαθύτερα την αμφιθυμία που βιώνει.

Βιβλιογραφική Αναφορά

Ανδρουτσοπούλου Α. (2005). Η αθώα γλώσσα των ονείρων μας. Σειρά: Ανθρώπινα Συστήματα. Ελληνικά Γράμματα