Μιλήστε για το πώς νιώθετε και όχι για το τι κάνει ο άλλος
Οι καταστάσεις στις οποίες μας επιτρέπεται ή μας ζητείται να σχολιάσουμε τη συμπεριφορά του άλλου είναι πολύ λίγες. Τέτοιου είδους περιστάσεις διαμορφώνονται μόνο στα πλαίσια των ερωτικών σχέσεων, των σχέσεων γονέων-παιδιών ή των πολύ στενών και μακροχρόνιων φιλικών σχέσεων. Στις σχέσεις αυτές, η ελεύθερη και η ειλικρινής έκφραση συναισθημάτων είναι αναγκαία και ταυτόχρονα δημιουργεί μία αίσθηση ευφορίας, συναισθηματικής σύνδεσης και βαθειάς προσωπικής επαφής. Ορισμένες φορές όμως, η ελεύθερη και ειλικρινής έκφραση των συναισθημάτων μέσα σε μία σχέση διαμορφώνει και μία αίσθηση έντασης ή αμηχανίας, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι συνηθισμένοι στο να παίρνουν και να δίνουν ανατροφοδότηση όταν μιλούν για το πόσο καλά ή άσχημα περνούν ή νιώθουν μέσα σε μία σχέση.
Ουσιαστικά, ο τρόπος με τον οποίο «σερβίρουμε» τα σχόλιά μας στο συνομιλητή μας καθορίζει σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό το κατά πόσο θα τα αποδεχτεί ή θα τα λάβει υπόψη του. Εάν για παράδειγμα ένας συνομιλητής εκφράσει άμεσα και σε πρώτο πρόσωπο (π.χ. «Εγώ νιώθω…) τη λύπη του, τη στενοχώρια του ή το άγχος του, το πιο πιθανό είναι ότι με τον τρόπο αυτό θα ενεργοποιήσει την υποστηρικτική στάση του συνομιλητή του. Αντίθετα, όταν κάποιος εξαπολύει κατηγορίες του τύπου «με κάνεις να νιώθω χάλια», «είσαι απαράδεκτος», «αισθάνομαι ανόητος εξαιτίας σου», το πιο πιθανό είναι ότι θα ξεκινήσει ένας κλίμα έντονης αμυντικότητας και ανταγωνισμού. Στην περίπτωση αυτή το πιο σύνηθες είναι είτε να χαθεί η δυνατότητα της επικοινωνίας μέσα στη σχέση είτε να καθιερωθεί ένα αρνητικό και δυσλειτουργικό μοτίβο επικοινωνίας, το οποίο τις περισσότερες φορές ευθύνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό για τη γενικότερη δυσαρέσκεια και την έλλειψη ευχαρίστησης που πηγάζει από τη σχέση.
Αυτό συνεπάγεται ότι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζει κανείς τα συναισθήματά του καθορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό το κατά πόσο αυτά εισακούονται και λαμβάνονται υπόψη από το συνομιλητή του.
Έτσι, συνοψίζοντας τα βασικά βήματα μέσα από τα οποία αυξάνονται οι πιθανότητες η έκφραση των συναισθημάτων ή των παραπόνων μας να εισακουστεί από το συνομιλητή μας καταλήγουμε στα εξής:
Κάθε φορά που επιθυμείς να εκφράσεις ένα έντονο συναίσθημα ή παράπονο σε ένα αγαπημένο σου πρόσωπο, αρχικά παρατήρησε προσεκτικά την εσωτερική σου κατάσταση και όρισε με λόγια το κυρίαρχο συναίσθημα που βιώνεις. Οι παρορμητικές εκδηλώσεις ακραίων συναισθημάτων απωθούν ή «μπλοκάρουν» το συνομιλητή
Εάν οι λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό είναι «έξαλλος-η», «τρελλός-η» ή οποιαδήποτε άλλη ακραία έκφραση προσπάθησε να ηρεμήσεις λίγο και να χρησιμοποιήσεις λέξεις που εκφράζουν περισσότερο την ευάλωτη κατάσταση στην οποία πραγματικά βρίσκεσαι, όπως «λυπημένος», «φοβισμένος» κ.α. Οι λέξεις που περιγράφουν την ευάλωτη κατάσταση που πάντοτε υποβόσκει πίσω από το θυμό αυξάνουν τις πιθανότητες ο συνομιλητής να μην υιοθετήσει αμυντική στάση στα πλαίσια της συζήτησης. Το ίδιο ισχύει και για την ένταση της φωνής. Η έκφραση παραπόνων και θυμού με έντονη και άγρια φωνή (παρ’ όλο που κάποιες φορές είναι δικαιολογημένη) τελικά απωθεί το συνομιλητή και τον «καλεί» να αντιδράσει με ένταση και με αρνητισμό.
Χρησιμοποίησε εκφράσεις όπως «Εγώ νιώθω…….», «Χθες ένιωσα……» «Εδώ και πολύ καιρό αισθάνομαι ότι…….». Εξήγησε την πηγή της ανησυχίας ή της δυσφορίας σου. Π.χ. «Η ανησυχία μου είναι ότι εάν αυτό συνεχιστεί…..»
Για να εξηγήσεις πώς επηρεάζεται (αλλά δεν καθορίζεται) η συναισθηματική σου κατάσταση από το τι κάνει ο άλλος εξήγησέ του ότι «Όταν άργησες τόσο πολύ χθες το βράδυ να επιστρέψεις στο σπίτι ένιωσα ανησυχία». Μπορείς να συμπληρώσεις λέγοντας ότι «Άρχισα να σκέφτομαι μήπως συνέβη κάτι άσχημο και δεν μπόρεσα να κοιμηθώ μέχρι να επιστρέψεις». Τα αντίθετα αποτελέσματα επιτυγχάνονται λέγοντας ότι «Επειδή χθες το βράδυ άργησες να γυρίσεις έγινα χάλια, εξαιτίας σου δεν έκλεισα μάτι όλη νύχτα».
Η Ατομική Συμβουλευτική και η Συμβουλευτική Ζεύγους είναι σύντομες διαδικασίες μέσα από τις οποίες ο Ψυχολόγος «εκπαιδεύει» τον ή τους συμβουλευόμενους στη χρήση όχι μόνο των παραπάνω αλλά και άλλων δεξιοτήτων που διευκολύνουν την επικοινωνία μέσα στις ανθρώπινες σχέσεις.
