Τι είναι το play therapy (παιγνιοθεραπεία);
Το play therapy ή αλλιώς παιγνιοθεραπεία είναι μία θεραπευτική μέθοδος που εφαρμόζεται σε παιδιά που αντιμετωπίζουν συναισθηματικές, κοινωνικές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς. Η συγκεκριμένη μέθοδος βασίζεται στο ότι το παιχνίδι αποτελεί το πλέον κατάλληλο και φυσικό μέσο έκφρασης κάθε παιδιού. Ωστόσο δεν πρόκειται για απλό παιχνίδι. To play therapy έχει ένα ξεκάθαρο θεραπευτικό στόχο. Αυτό σημαίνει ότι η συγκεκριμένη διαδικασία δεν αποτελεί απλή διασκέδαση για το παιδί. Μέσω του play therapy το παιδί μπορεί να εκφράσει και να εκτονώσει τα συναισθήματά του και να επεξεργαστεί συγκεκριμένα προβλήματα που αντιμετωπίζει στη ζωή του. To play therapy βοηθά τα παιδιά σταδιακά να ενεργοποιήσουν περισσότερο αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης των δυσκολιών που βιώνουν και να υιοθετήσουν μία πιο υπεύθυνη και αισιόδοξη στάση απέναντι στη ζωή. Συχνά δύναται να βελτιώσει την ικανότητα για μάθηση στο σχολείο ή την αποτελεσματικότητα μίας ιατρικής αγωγής.
Τι είδους προβλήματα αντιμετωπίζονται μέσω του play therapy;
Μέσω του play therapy αντιμετωπίζονται προβλήματα της παιδικής ηλικίας όπως: o σχολικός εκφοβισμός (bullying), η κοινωνική περιθωριοποίηση, τα προβλήματα επικοινωνίας, η αναπτυξιακή καθυστέρηση, τα προβλήματα συμπεριφοράς, το πένθος ή άλλου είδους απώλειες, το διαζύγιο, οι δυσκολίες στη σχέση γονέα-παιδιού, τα έντονα ξεσπάσματα θυμού, η κακοποίηση, οι εφιάλτες, η σωματική ανικανότητα, οι χαμηλές σχολικές επιδόσεις, οι μαθησιακές δυσκολίες, το άγχος, διάφορα τικ, ψυχοσωματικά συμπτώματα, η κατάθλιψη, η χαμηλή αυτοπεποίθηση κ.α.
Ποια μέσα χρησιμοποιούνται στο play therapy;
Στα πλαίσια των παραπάνω μεθόδων, ο θεραπευτής αλληλεπιδρά και «επικοινωνεί» με το παιδί μέσα από τη χρήση συγκεκριμένων παιχνιδιών ή άλλων δημιουργικών μέσων που επιλέγει το παιδί για να απασχοληθεί κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα μέσα είναι:
H ζωγραφική
Τα κρουστά όργανα
Η θεραπευτική ιστορία
Ο πηλός
Ο δίσκος με άμμο (sand tray)
Η κίνηση
Τα παιχνίδια ρόλων (role play)
Ο δημιουργικός οραματισμός
Τα puppets κ.α.
Πώς λειτουργεί ο θεραπευτής στο play therapy;
Το play therapy εφαρμόζεται από επαγγελματίες, όπως ο ψυχολόγος, ο παιδαγωγός κ.α. που έχουν ειδικευτεί σε αυτή τη μέθοδο. Οι επαγγελματίες που χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη θεραπευτική μέθοδο πιστοποιούνται από έναν από τους μεγαλύτερους διεθνείς οργανισμούς που ειδικεύεται στην ψυχική υγεία των παιδιών, τον Play Therapy International (PTI) μόνο όταν ακολουθούν έναν πολύ συγκεκριμένο κώδικα δεοντολογίας και πρακτικής. Ειδικότερα, οι παιγνιοθεραπευτές που είναι πιστοποιημένοι από τον PTI υποχρεούνται να πραγματοποιούν σε συστηματική βάση κλινικές εποπτείες, να τηρούν κλινικά αρχεία με πολύ συγκεκριμένο τρόπο, να κρατούν τακτικές αναφορές και να αξιολογούν με μετρήσιμο τρόπο την αποτελεσματικότητα του έργου τους.
To θεραπευτικό μοντέλο που ακολουθούν όσοι υπάγονται στον παραπάνω φορέα ονομάζεται Integrative Holistic model of Play Therapy και στηρίζεται στις εξής θεραπευτικές αρχές:
Τη δημιουργία ζεστής και φιλικής σχέσης με το παιδί
Την αποδοχή του παιδιού όπως είναι
Την εδραίωση ενός κλίματος επιτρεπτικότητας κατά τη διάρκεια της συνεδρίας
Την αναγνώριση και το «καθρέφτισμα» των συναισθημάτων του παιδιού με στόχο το παιδί να βοηθηθεί να κατανοήσει τον εαυτό του
Την ανάληψη της ευθύνης των επιλογών στο παιδί. Την εμπιστοσύνη στην ικανότητα του παιδιού να διαχειριστεί τις δυσκολίες του.
Την μη κατευθυντικότητα του θεραπευτή και την τάση του να «ακολουθεί» το παιδί κατά τη διάρκεια της συνεδρίας.
Τον απόλυτο σεβασμό στο ρυθμό του παιδιού, την αποφυγή επίσπευσης της διαδικασίας.
Την διαμόρφωση των ορίων που κρίνονται απαραίτητα προκειμένου το παιδί να είναι απολύτως ασφαλές, να βρίσκεται σε επαφή με την πραγματικότητα και να μπορέσει να κατανοήσει τις ευθύνες του.
Πώς γνωρίζουμε ότι το συγκεκριμένο μοντέλο είναι αποτελεσματικό;
Καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπευτικής παρέμβασης αλλά και μετά το τέλος της εφαρμογής της ο θεραπευτής (με την άδεια αλλά και σε συνεργασία με το γονέα) αξιολογεί όποια αλλαγή παρατηρείται τόσο στη συμπεριφορά όσο και στη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού. Σύμφωνα με επιστημονική έρευνα που διεξήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο (Play therapy UK - PTUK) γύρω από την αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου μοντέλου φάνηκε ότι στο σύνολο των 10.000 περιπτώσεων το ποσοστό των παιδιών που βοηθήθηκαν ήταν πάνω από 74%. Αξίζει να αναφερθεί ότι όσο πιο μικρή είναι η ηλικία του παιδιού τόσο πιο άμεση κρίνεται η αποτελεσματικότητα του μοντέλου και ότι στις περισσότερο σοβαρές περιπτώσεις το ποσοστό επιτυχίας του play therapy είναι τουλάχιστον 86%.
Περισσότερες πληροφορίες για την εφαρμογή του συγκεκριμένου μοντέλου στην Ελλάδα και για την αναζήτηση θεραπευτών που είναι πιστοποιημένοι σύμφωνα με τα παραπάνω πρότυπα του play therapy είναι διαθέσιμα στο Play Therapy Greece, που είναι αποκλειστικός εκπρόσωπος του PTI στην Ελλάδα.
Αναφορές
Axline, V. M. (1969). Play therapy. New York: Ballantine Books
