"Το παιδί μου είναι επιθετικό...τι μπορώ να κάνω"
H επιθετικότητα είναι ένα από τα πιο συχνά και σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς που μπορεί να εκδηλώσει ένα παιδί. Κατά τη διάρκεια της βρεφικής και της προσχολικής ηλικίας οι ρίζες της επιθετικής συμπεριφοράς συνδέονται περισσότερο με την αδυναμία του παιδιού να ελέγξει πλήρως τις ενορμήσεις του και με την ελλιπή γνώση των ορίων και των κανόνων αποδεκτής συμπεριφοράς. Ουσιαστικά δηλαδή, τα πολύ μικρά παιδιά συχνά (αλλά όχι πάντα) είναι επιθετικά επειδή δεν γνωρίζουν πώς να διαχειριστούν τα δυσάρεστα συναισθήματα που βιώνουν και ποια είναι τα ακριβή όρια του τι επιτρέπεται να κάνουν και τι όχι. Όμως, όσο αυξάνει η ηλικία των παιδιών, προς το τέλος της προσχολικής ηλικίας, κατά τη διάρκεια της μέσης παιδικής και της εφηβικής ηλικίας τα προβλήματα επιθετικής συμπεριφοράς πολύ συχνά συνυπάρχουν με σοβαρές συναισθηματικές, κοινωνικές ή μαθησιακές δυσκολίες.
Τις περισσότερες φορές οι γονείς των παιδιών ενημερώνονται για την επιθετική συμπεριφορά των παιδιών τους από το σχολείο ή από κάποια δραστηριότητα που παρακολουθούν. Δυστυχώς, όσο πιο μεγάλη είναι η ηλικία του παιδιού, τόσο πιο «δύσκολο» είναι για το γονέα να βοηθήσει το παιδί του να διαχειριστεί το πρόβλημα. Κι’ αυτό επειδή όσο πιο μεγάλο είναι ένα παιδί τόσο πιο έμμεσα ευθύνεται ο γονέας για τις συμπεριφορές που αυτό εκδηλώνει και τόσο πιό διακριτικά είναι χρήσιμο να επεμβαίνει στη συμπεριφορά του.
Τι μπορούν επομένως να κάνουν οι γονείς όταν το παιδί τους είναι επιθετικό; Πώς μπορούν να το βοηθήσουν να περιορίσει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά;
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν να παιδιά τους να περιορίσουν την επιθετική συμπεριφορά τους μέσα από τα εξής βήματα:
Ενισχύστε τη συναισθηματική ασφάλεια στη σχέση σας με το παιδί σας. Ακούστε προσεκτικά τις συναισθηματικές του ανάγκες και "συντονιστείτε"μαζί του. Μην του προσφέρετε συνεχώς υλικά αγαθά. Π.χ. μία μητέρα που δίνει διαρκώς δώρα στο παιδί της προκειμένου να μην το στεναχωρήσει δεν του μαθαίνει να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τη ματαίωση ή άλλα δυσάρεστα συναισθήματα. Παραμείνετε δίπλα στο παιδί ακόμη και όταν αισθάνεται άσχημα χωρίς να «φοβάστε» ή να αποκλείετε τα αρνητικά συναισθήματα από τη σχέση σας. Επιτρέψτε του να σας εκφράσει τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει χωρίς να του υποδεικνύεται πώς πρέπει να αισθάνεται. Ακούστε το προσεκτικά. Προσπαθήστε να είστε πάντα παρόντες και καλλιεργείστε μία αίσθηση σταθερότητας και ηρεμίας κατά την αλληλεπίδρασή σας. Κανένα πρόβλημα της οικογένειας, όσο σοβαρό και αν είναι δεν επιτρέπεται να επισκιάζει την αμέριστη συναισθηματική προστασία που οφείλουμε ως γονείς να παρέχουμε στα παιδιά μας. Επίσης, η ενίσχυση της αυτονομίας του παιδιού και η εκδήλωση εμπιστοσύνης απέναντι σε αυτό είναι πολύ βοηθητικές στάσεις.
Φροντίστε τις σχέση με το/τη σύζυγό σας. Αρκετά συχνά οι προβληματικές συμπεριφορές των παιδιών συνδέονται με το έντονο κλίμα της δυσαρέσκειας και της εχθρότητας που επικρατεί στη σχέση των γονέων. Οι διαφορές των γονέων είναι ένα θέμα που δεν επιτρέπεται να απασχολεί ποτέ τα παιδιά. Η εκδήλωση φυσικής ή/και συναισθηματικής βίας ανάμεσα στο ζευγάρι των γονέων είναι ένας παράγοντας που ενισχύει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις πιθανότητες εκδήλωσης σοβαρών συναισθηματικών και κοινωνικών δυσκολιών στα παιδιά.
Κρατήστε τα παιδιά όσο το δυνατόν «έξω» από τα βάρη της οικογένειας. Η σημερινή οικογένεια είναι αντιμέτωπη με πολύ σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες. Οι γονείς είναι αναγκαίο να επιβάλουν συνεχείς περιορισμούς στα παιδιά τους. Συχνά δεν μπορούν να καλύψουν τις υλικές ανάγκες των παιδιών τους και αυτό είναι μία πραγματικότητα. Το να πει ένας γονέας στο παιδί του ότι δεν μπορεί να του προσφέρει κάτι είναι απόλυτα αναμενόμενο και αναπόφευκτο. Όμως το να «μεταφέρει» ένας γονέας άγχος στο παιδί του για ένα δάνειο που εκκρεμεί ή να εκφράζει διαρκώς στο παιδί του τη στεναχώρια που νιώθει επειδή είναι άνεργος σίγουρα δεν είναι ωφέλιμο. Ο γονέας είναι χρήσιμο να μεταφέρει στο παιδί του την κοινωνική και την οικονομική πραγματικότητα που βιώνει, δίχως όμως να το φορτίζει συναισθηματικά.
Παρατηρήστε πότε, πόσο και απέναντι σε ποιόν είναι επιθετικό το παιδί σας. Συχνά τα παιδιά που βιώνουν μία μετάβαση μέσα στην οικογένεια μπορεί να γίνουν επιθετικά. Ο ερχομός ενός μέλους, η μετακόμιση σε άλλη πόλη ή ένα διαζύγιο είναι παράγοντες που μπορεί να διαταράξουν την εσωτερική κατάσταση και την εξωτερική συμπεριφορά ενός παιδιού. Ορισμένες φορές η προσαρμογή στη νέα κατάσταση και ο χρόνος αρκούν προκειμένου να περιορίσει ένα παιδί την επιθετική συμπεριφορά του. Ουσιαστικά, η διάρκεια και η ένταση της επιθετικής συμπεριφοράς συχνά καταδεικνύουν στο γονέα ποιες είναι οι συνθήκες που πυροδοτούν το πρόβλημα και μέσα από ποιές συνθήκες μπορούν να τις περιορίσουν. Το ίδιο ισχύει και για το πρόσωπο στο οποίο απευθύνουν τα παιδιά την επιθετικότητα. Εάν π.χ. ένα αγόρι ξαφνικά γίνει επιθετικό με τον πατέρα του, αυτό σημαίνει ότι κάτι έχει αλλάξει σημαντικά στη σχέση τους.
Συμπεριφερθείτε και εκφραστείτε με θετικό τρόπο απέναντι στους άλλους. Αναρωτηθείτε σε τι βαθμό εκφράζετε εσείς οι ίδιοι αρνητική διάθεση απέναντι σε άλλους ανθρώπους, απέναντι σε οτιδήποτε διαφορετικό. Τα παιδιά χωρίς να το συνειδητοποιούν «αναπαράγουν» το συναίσθημα και τη συμπεριφορά που βιώνουν μέσα στην οικογένειά τους. Η ευγένεια και η καλή διάθεση απέναντι στα πράγματα δημιουργούν στα παιδιά μία ευχάριστη αίσθηση για τις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους.
Ενθαρρύνετε τις θετικές κοινωνικές συμπεριφορές του παιδιού σας. Εάν το επιτρέπει η ηλικία του παιδιού σας φέρτε το διακριτικά σε επαφή με παιδιά και με παρέες που θεωρείτε ότι ενισχύουν την κοινωνική του ικανότητα. Δώστε του ευκαιρίες να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του στον κοινωνικό τομέα. Υποδείξτε του δραστηριότητες στα πλαίσια των οποίων θα εκφράσει με θεμιτό τρόπο την εσωτερική του ένταση, την ανταγωνιστικότητα και τα δυσάρεστα συναισθήματα που βιώνει.
Αναζητήστε βοήθεια από έναν ειδικό επιστήμονα. Εάν δεν σας είναι εύκολο να παρέμβετε με τους παραπάνω τρόπους ώστε να περιοριστεί η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σας, η αναζήτηση υποστήριξης από έναν Ψυχολoγο μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε πόσο σοβαρή είναι η δυσκολία που αντιμετωπίζει το παιδί και πώς μπορείτε να το βοηθήσετε να την ξεπεράσει.
